Kaeke ke tupu e taha mena fakalutukia, to lavelave e matakau gahua civil defence mo e tau faahi gahua ne lagomatai ke he tau lekua nei ha ne fae lagomatai ke he tau tagata ne kua manako lahi ke he tau lagomatai mai ia lautolu.
Na loga lahi e tau matematekelea tutupu pauaki i Niu Silani. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mo e kua mole e tau vahega kehekehe he tau mena tutupu fakalutukia.
Maeke e tau mena fakalutukia ke tutupu ha magaaho ni ha magaaho, ko fe ni ka haha ki ai, laulahi foki ke nakai fai fakailoaaga tuai. Mahuiga lahi ke taute e tau palana ke lata ma e tau mena tutupu fakalutukia ke iloa e koe ko e heigoa ke taute kaeke ke fai mena tupu fakalutukia.
Taute e taha fakatokatokaaga mae haau a kaina, fale gahua, fale aoga, marae po ke maaga.
Kua hako lahi ke Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega kaeke ke to e mafuike. Taofi he tau mena nei a koe ke lau mo e veli, tote hifo foki e tino haau mo e nakai mukamuka ke pakia, mo e uufitia foki ke haohao mitaki e haau a ulu, kakia mo e tau vala mahuiga he tino.
Fakaako ke iloa ke Fakato Hifo, Uufitia mo e GegaKo e tau Fakailoaaga Fakalutukia he Telefoni Utafano ko e tau fakailoaaga hagaao ia ke he tau mena kua tutupu fakalutukia ne kua fakafano e lautolu e tau tagata gahua ne kua leveki mo e tonuhia ke he tau telefoni utafano ne kua maeke ke moua. Kua talaga e tau koloa nei ke haohao mitaki e tau tagata mo e kua fakapuloa ke he tau telefoni mai he tau taoa pauaki.
Fakaako mo e iloa hagaao ia ke he Fakailoaaga Fakalutukia he Telefoni Utafano (Emergency Mobile Alert)Kaeke ke haha ia koe e taha vahega kulikuli poke taha manako ne ligaliga ke nakai moua e haohao mitaki kaeke ke fai mena tupu fakalutukia, kumikumi ke he tau hatakiaga ke mau tali. Kumikumi ko e heigoa e tau puhala kua maeke ia koe ke muitua ki ai mo e kumikumi e tau fakailoaaga ne kua fakamau ke he Vagahau Matalima Niu Silani pihia ke he puhala tapaki mo e fakaleo.
Kumikumi e tau hatakiaga mae tau tagata ne nakai fahia e tau alaga tino