Kua lata e tau mukemuke mo e tau fanau ikiiki ke moua e tau levekiaga mo e onoonoaga fakamakutu kaeke ke fai lekua tupu fakalutukia. Kumikumi ke iloa ko e heigoa haau ke taute ke leveki atu kia lautolu.

Leveki ke he tau tama mukemuke kaeke ke fai lekua tupu fakalutukia

Hagahagakelea lahi ke he tau tama mukemuke ke magomago e tau tino poke moua e taha gagao pikitia. Kua lata ke moua e tau levekiaga mo e onoonoaga fakamakutu kaeke ke fai lekua tupu fakalutukia.

Kaeke kua tupu e taha lekua fakalutukia, to liga papa e tau puhalatu mo e tau fale koloa ke tolu e aho mo e molea. Kua lata ia koe ke fai he tau koloa lagomatai ke maeke e tama haau ke hao mai.

  • Ko e tau kaputi maeke ke tiaki
  • Tau holoholo kakana aki e mukemuke
  • Ko e vai tamate moko he tau lima ne fio aki e vai kava
  • Tau taga veve ke lata mae tau kaputi kiva
  • Ko e tau vai poke tau lolo fakamalolo tino ke lata mae tau mukemuke
  • Tau afi lima maeke ke tiaki
  • Tau mena tui foki, taha kafu poke taha mena fefeua

Manatu ke tuku foki e tau koloa mae tama mukemuke haau he taha kato koloa, neke kua lata ia koe ke mafiti e fano kehe mai he kaina.

Kaeke kua fa mahani e haau a mukemuke ke nofo mo e tau magafaoa poke tau tagata leveki, toka foki e tau koloa fakaaoga he kaina ha lautolu ia pihia mo e haau a lotokaina foki.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Health New Zealand Te Whatu Ora logo

He magaaho ka tupu e taha lekua fakalutukia kua fakalavelave mai ke he tau momoui mo e liga kua lata e tau tagata ke o kehe mai he ha lautolu a tau kaina. To uka lahi e tau mena nei ke he tau matua fifine mo e tau tagata ne fae leveki ke he tau tama mukemuke.

Kua hataki mai e Health New Zealand hagaao ke he tau puhala ke fagai haau a tama he magaaho ka tupu e taha lekua fakalutukia ke lata mae tama mukemuke ne fagai ni ke he huhu he matua poke tama mukemuke ne fagai aki e huhu pauta.

Leveki ke he tau fanau ikiiki he magaaho ka tupu e taha lekua fakalutukia

Maeke ia koe ke fakagahuahua foki e tau fanau ikiiki he magaaho ka palana mae taha lekua tupu fakalutukia kaeke ke age ki ai e tau tama gahua ikiiki ke taute. Fakataitai, taute a lautolu ke fakakia e taho ne utu e vai fakaputu poke fakakia ko e gahua nakai e molikasa.

Tutala ki ai he taha puhala mooli, ka e ua fakamatakutaku, ke he:

  • ko e heigoa e mena ka tupu ka fai lekau fakalutukia
  • ko e heigoa haau ka taute ke tumau e haohao mitaki, mo e
  • ko e heigoa e haau a palana kaeke ke nakai maeke a koe ke hoko ki kaina.

To maeke he nae ke tuku hifo e haau a matakutakuina mo e tupetupe mo e lagomatai e tau tagata oti ke iloa ko e heigoa ke taute.

Ka lahi e felagomataiaki ke he fekau, to tukuhifo e matakutakuina a lautolu he magaaho ka tupu e lekua fakalutukia.

Manatu ke fai koloa ke lata mae tau fanau ikiiki i loto he taha kato koloa mo uta neke kua lata ia koe ke hola fakamafiti mai he lotokaina. Kua lata he kato koloa uta ke fai mena tui mafana, tau valavai mo e tau mena mo kaikai, mo e taha mena ke fakalavelave aki a lautolu a tau loto.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry of Health logo

Ne haha i ai e tau puhala he tau fanau ke lagomatai ni kia lautolu ha ko e tau lekua fakatupetupe mo e onoono fakamahino ke ha lautolu a vala he moui kua hoko ki ai. Haha i ai e tau poakiaga he Ministry of Health ke lagomatai aki e tau fanau ne tupetupe mo e matakutaku.

Hikihiki e haau a palana ke felauaki mitaki

Ko e tau palana he tau kaina oti to kehekehe, ha ko e tau mena ne nonofo ai a tautolu, ko hai ne nonofo mo tautolu mo e ko hai ne manako ke moua e lagomatai mai ia tautolu.