Ne maeke e tau kelekele kua malolo hfio ke tupu fakalutukia mo e nakai fai fakakiteaga ke moua e hatakiaga. Ne fa mahani ke tupu ka to lahi e uha, to e mafuike mo e, ke he falu magaaho, ha ko e tau gahua he tau tagata. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute he magaaho ne ai la tupu ia, kua tupu mo e kua mole e malolo hifo e tau kelekele.
Fakakia neke ko e taha matakavi haau ne mukamuka ke malolo hifo e tau kelekele. Ko e tau matakavi ne mukamuka ke malolo hifo e tau kelekele ne lalafi atu ke he tau matakavi ne ha i ai e:
Liu tumau ke kitekite ke he haau a inisua. Mahuiga lahi kaeke ke fai inisua a koe ke lata mae haau a kaina mo e tau koloa ne haha i ai ha ko e mena to lagomatai he mena nei a koe ka tupu e taha matematekelea ke liu ke tu hake ke he haau a tau hui kaeke ke malona e haau a tau koloa.
Ko koe ni ke iloa tonu ko e iloa he haau a magafaoa e tau mena ke taute mo e katoatoa e koloa kua lata ke fai ke o atu mo e mafola.
Taute ke mau amanaki e haau a lotokaina. Fakataitai ke iloa ko e heigoa e tau kola haau ne liga ke moua mo e taute auloa e taha fakatokatokaaga.
To maeke he kautaha Civil Defence Emergency Management Group ke talaatu kia koe kaeke kua fita e malolo e kelekele he matakavi ia haau fakamua.
Iloa e tau fakamailoga hataki ke maeke ia koe ke fakamafitifiti e taui kaeke ke kitia e koe. Tivi tumau e haau a kaina, muaata kaeke kua leva lahi e magomago e fonua, kua to e tau mafuike po kua to lahi e uha. Onoono ke kitia e:
Mataala he tau magaaho ka fakaholo, muaatu ke he tau puhalatu ne tumutumu hake e tau faahi. Onoono fakamakutu ke kitia kaeke kua malolo hifo e tau kauhala, e tau pelapela mo e tau patuo kua mokulu hifo.
Taute e taha palana mo e haau a magafaoa ke maeke ke hoko mitaki ke he tuaga mitaki ka mole e lekua tupu fakalutukia. Manamanatu ke he tau mena ne kua lata ke fai ke he tau aho oti mo e aikua kaeke ke ai fai mena pihia a koe?
Kaeke ke tupu e taha lekua fakalutukia, kua maeke ia koe ke apitia ke he loto kaina ke tolu e aho poke molea. Kua fita e puke e fale haau ke he tau koloa fakaaoga ka tupu e taha lekua fakalutukia ka kua tuga ni ko e tau koloa fa mahani ke fakaaoga ni he tau aho noa. Taute mo e iloa ko e heigoa e tau koloa ne kua manako mo e taute e taha palana ke hoko mo e mafola.
Kumikumi ma e haau a matakavi e Civil Defence Management (CDEM) Group.
Fakamafiti ke hola kehe mai he hala he kelekele ne kua malolo.
Fehola kehe mai he haau a kaina poke taha fale foki kaeke kua kitia kua nakai haohao mitaki — uta e haau a kato koloa ne kua seu tuai mo e haau a tau manu fao mo koe kaeke ke fahia ke taute fakamafiti.
Tauhea atu ke he haau a tau katofia mo e lagomatai ke he falu ka maeke ia koe.
Matutaki ke he tau kau gahua ne lagomatai ke he tau matematekelea tupu fakalutukia pihia mo e haau a tufono maaga.
Mataala neke fai kelekele foki ka malolo.
Nofo kehe mai he kelekele malolo ato moua e fakaataaga mai he tau pule ka mole e tau fuafua mo e tivi fakamitaki ki ai.
Hokotak ke he tau pule kaeke ke malona e tau kave hila.
Liu ke to fakamafiti aki e tau akau e tau kelekele ne kua mafukefuke mo e malona. Kaeke ke otioti mo e matafi e kelekele ha kua nakai fai akau e kelekele kua maeke ke tupu mai ai e vai puke holo mafiti.
Lagomatai ke he falu kaeke kua maeke ia koe, mua atu kia lautolu ne manako lahi ke he tau lagomatai.
Na loga lahi e tau matematekelea tutupu pauaki i Niu Silani. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mo e kua mole e tau vahega kehekehe he tau mena tutupu fakalutukia.