Ne nakai haohao mitaki a Niu Silani katoatoa mai he tau mafuike. To nakai maeke ia tautolu ke iloa tuai ko e magaaho fe ka tupu e taha lekua, kae maeke ke puipui ni e tautolu a tautolu mo e ha tautolu a tau magafaoa. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mo e kua mole e tau vahega kehekehe kaeke kua to pokua mole e mafuike.
(Ko e tau kupu ‘When an earthquake happens’ ka holo he fakatino he hio fakakite ata. Ka e ko e amanaki ti lulululu ne malona ai a lautolu mo e mokulu ke he kelekele.)
Ka to e taha mafuike, fakamafiti ke Fakato Hifo Uufitia Gega.
(Taha e fakatino he tagata ne hola fakamafiti ke he lalo laulau he magaaho ne kitia e tau kupu Drop Cover Hold ne maali i luga he tagata. Uufi he tagata e haana ulu mo e kakia aki ha lautolu a tau lima. Oho atu a ia aki taha e lima ke gega he hui laulau.)
Fakato hifo ke ua lau a koe mo e veli ki lalo.
(Taha e tagata ke he uho he fakatino ne fakakite e tau kupu Drop ne fae hili he tapa. Kua fakato hifo ke he tau lima he magaaho ne kamata ke logona e leo tomumu.)
Uufi e haau a ulu mo e kakia.
(Uufi he tagata e haana ulu mo e kakia aki ha lautolu a tau lima. Ko e tau kupu ‘Protect head, neck and vital organs’ ne kitia kia luga ia ia.)
Hu ke he lalo laulau gahua poke taha laulau noa kaeke ke maeke ia koe.
(Ko e laulau ne kitia he tapa he tagata mo e totolo atu a ia ke he lalolalo, ka e tumau agaia ni ke uufi haana a kakia aki taha e haana a tau lima. Ko e magaaho ne hu atu a ia ke he lalo laulau mo e uufi e haana a ulu ne liu foki e tau poloka lalahi ke mokulu hifo ke he laulau. Ko e tau kupu ‘Be a smaller target for falling objects’ ne kitia ki luga he laulau.)
Mo e gega ato oti e lulululu.
(Ko e magaaho ne mokulu e tau poloka ke he foloa, ne oho atu e tagata ke gega e taha hui laulau. Ko e tau kupu ‘No table? Hold your head and neck’ ne kitia ki luga he laulau.)
(Kua hake mai e fakatino The Civil Defence he hio. Ku kitia foki ki lalo hifo e poko kupega hila www.civildefence.govt.nz)
Kaeke ke to e mafuike, Fakato hifo, Uufiia mo e Gega.
Fakato hifo ke he haau a tau lima mo e tau tuli hui. Uufi e haau a ulu mo e kakia. Gega ke he haau a fakamaluaga.
Taute haau a kaina ke muaatu e haohao mitaki. Taute ke mau mo e tamau hifo e tau mena ne maeke ke mokulu mo e pakia a koe ka to e mafuike.
Liu tumau ke kitekite ke he haau a tau pepa inisua. Mahuiga lahi kaeke ke fai inisua a koe ke lata mae haau a kaina mo e tau koloa ne haha i ai ha ko e mena to lagomatai he mena nei a koe ke liu ke tu hake ke he haau a tau hui ka tupu e taha matematekelea mo e malona e haau a tau koloa.
Finaatu ke he poko kupega Natural Hazards Commission Toka Tū Ake ke moua foki falu vala tala ke tauteute haau a kaina ke haohao mitaki.
Ko koe ni ke iloa tonu ko e iloa he haau a magafaoa e tau mena ke taute mo e katoatoa e koloa kua lata ke fai ke o atu mo e mafola.
Fakataitai ke iloa ko e heigoa e tau koloa haau ne liga ke moua mo e taute auloa e taha fakatokatokaaga.
Taute mo e fakamahani ke Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega ke lagaua he tau poke molea. Maeke ia koe ke taute e pihia he magaaho ka hiki e tula mo e fakafita atu ke he New Zealand ShakeOut(external link). Mahuiga lahi ke taute mo e fakamahani e tau puhala tonu ke taute ha ko e magaaho ka to mooli e mafuike, kua iloa e koe e tau mena ke taute.
Onoono ki ai mo e moua e taha mena ata ne haohao mitaki ke Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega he haau a lotokaina, fale aoga, fale gahua mo e falu foki ne fa mahani a koe ke ahiahi ki ai.
Finaatu ke he poko kupega Natural Hazards Commission Toka Tū Ake ke moua foki falu vala tala ke tauteute haau a kaina ke haohao mitaki.
Kaeke ke tupu e taha lekua fakalutukia, kua maeke ia koe ke apitia ke he loto kaina ke tolu e aho poke molea. Kua fita e puke e fale haau ke he tau koloa fakaaoga ka tupu e taha lekua fakalutukia ka kua tuga ni ko e tau koloa fa mahani ke fakaaoga ni he tau aho noa. Taute mo e iloa ko e heigoa e tau koloa ne kua manako mo e taute e taha palana ke hoko mo e mafola.
Kua hako lahi ke Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega kaeke ke to e mafuike. To:
Aua neke poi ki fafo neke lau a koe he tau piliki mo e tau vala hio mokulu.
Kaeke ke tata a koe ke he faahi tahi manatu, Loa, Malolo, Tuku Fano.
Kua hako lahi ke Fakato hifo, Uufitia mo e Gega kaeke ke tupu e mafuike ne tohia ke he factsheet faka-Peritania.
Moua mo lagaki e fakatino fakatata nei. Tuku hake he haau a lotokaina, fale aoga, fale gahua poke taha fale maaga. Manatu: Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega.
Moua mai mo e fakaaoga e tau fakailoaaga ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mai mo e kua mole e mafuike.
Kaeke ke to e mafuike, Fakato hifo, Uufiia mo e Gega.
Fakato hifo ke he haau a tau lima mo e tau tuli hui. Uufi e haau a ulu mo e kakia. Gega ke he haau a fakamaluaga.
Fakaako ke iloa ke Fakato Hifo, Uufitia mo e GegaAmanaki ke logona foki e tau lulululu. Ke he tau magaaho taki taha ka logona e koe e tau lulululu mafuike, Fakato Hifo, Uufitia mo e Gega. Logona atu foki e tau lulululu ke he tau minute, tau aho, tau faahi tapu, tau mahina pihia foki mo e tau tau ka mole e mafuike.
Kumikumi ma e haau a matakavi e Civil Defence Management (CDEM) Group.
Fanogonogo ke he letio poke mumuitua ke he haau a Civil Defence Emergency Management Group ne fakapuloa ke he kupega hila.
Kumikumi ko e puhala fe ke iloa e tau mena tutupuNa loga lahi e tau matematekelea tutupu pauaki i Niu Silani. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mo e kua mole e tau vahega kehekehe he tau mena tutupu fakalutukia.